หอศิลปะและวัฒนธรรมภาคตะวันออก คณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา เกิดขึ้นได้ด้วยความร่วมมือของคณาจารย์ในภาควิชาศิลปะและวัฒนธรรม คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ บางแสน (ปัจจุบันมหาวิทยาลัยบูรพา) และเริ่มมีแนวนโยบายในการจัดตั้งหอศิลป์ ฯ ในปี พ.ศ. 2518 เพื่อให้หอศิลป์ ฯ แห่งนี้เป็นสถานที่รองรับกิจกรรมทางศิลปะด้านทัศนศิลป์อย่างหลากหลายและทั่วถึง ให้คนในท้องถิ่นสามารถได้รับประสบการณ์ และรับรู้คุณค่าทางสุนทรียะ ทั้งแบบประเพณีและแบบร่วมสมัยได้อย่างกว้างขวาง
ปี พ.ศ. 2542 เป็นช่วงระยะเวลาที่สำคัญมากของหอศิลปะและวัฒนธรรมภาคตะวันออก มหาวิทยาลัยบูรพา เพราะคณะผู้บริหารหอศิลป์ ฯ ได้ดำเนินการทุกวิถีทางเพื่อให้หอศิลป์ ฯ บรรลุวัตถุประสงค์ เนื่องจากได้ดำเนินการมาเกือบ 20 ปี (พ.ศ. 2518 – 2542) และต่อมา ฯพณฯ นายกรัฐมนตรี (คุณชวน หลีกภัย) ที่ได้เข้ามาดำรงตำแหน่งเป็นนายกรัฐมนตรีในสมัยที่ 2 ทางคณะศิลปกรรมศาสตร์จึงได้ทำหนังสือถึง ฯพณฯ นายกรัฐมนตรี (คุณชวน หลีกภัย) อย่างเป็นทางการ เรื่องขอรับการสนับสนุนหอศิลปะและวัฒนธรรมภาคตะวันออก เมื่อวันที่ 24 ธันวาคม พ.ศ. 2541 โดยประสานงานกับสำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี และในวันที่ 23 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2542 ณ ห้องสีม่วงตึกไทยคู่ฟ้า ทำเนียบรัฐบาล ฯพณฯ นายกรัฐมนตรี (คุณชวน หลีกภัย) ได้แจ้งผลการเจรจากับสำนักงบประมาณ ให้บรรจุโครงการหอศิลปะและวัฒนธรรมภาคตะวันออก ในปีงบประมาณ 2543 จำนวน 70 ล้านบาท จึงทำให้การดำเนินการก่อสร้างแล้วเสร็จ
ในวันพุธที่ 27 ธันวาคม 2549 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดอาคารหอศิลปะและวัฒนธรรมภาคตะวันออกอย่างเป็นทางการ พร้อมทั้งทอดพระเนตรนิทรรศการศิลปวัฒนธรรมถาวรและทัศนศิลป์ร่วมสมัย